Eklem İçi Enjeksiyon Tedavisi: Güncel Kılavuzlar Işığında Ağrı Kontrolü ve Fonksiyonel İyileşme
Eklem içi enjeksiyon (EİE), ilacın doğrudan sinoviyal boşluğa uygulanmasıyla eklem içi inflamasyonu azaltmayı ve ağrıyı kontrol altına almayı amaçlayan minimal invaziv bir tıp uygulamasıdır. 1950’lerden beri kullanılan kortikosteroidler, günümüzde hiyaluronik asit (HA), trombositten zengin plazma (PRP) ve kombinasyon protokolleriyle çeşitlenmiştir. Özellikle diz osteoartriti (OA), omuz bursiti, kalça labral patolojileri ve tenosinovit olgularında semptom kontrolünde yer bulur.
1. Eklem Biyolojisi ve İlaç Mekanizmaları
1.1 Kortikosteroidler
Triamcinolon hekz-asetat / metilprednizolon — fosfolipaz A2 inhibisyonu ile sitokin salınımını baskılar; sinoviyal membranda inflamatuar hücre infiltrasyonunu azaltır.
RCT’lerde kısa dönemde (4‑6 hafta) ağrıyı belirgin azaltırken, tekrarlayan enjeksiyonlarda kıkırdak hacminde minimal azalma riski bildirildi.
1.2 Hiyaluronik Asit (Viskosuplement)
Yüksek molekül ağırlıklı HA, sinoviyal sıvının viskoelastik özelliklerini iyileştirir; ayrıca kondrosit yüzeyindeki CD44 reseptörlerine bağlanarak anabolik gen ekspresyonunu destekler.
2023 EUROVISCO Konsensusuna göre HA, glisemik kontrol sorunlu diyabetik hastalarda NSAİİ yerine güvenli alternatif sunar.
1.3 Platelet‑Rich Plasma (PRP)
Otonom trombosit konsantresi; PDGF, TGF‑β, VEGF zengin içerik ile kondrogenez ve anjiyogenezi uyarır. 2024 çok merkezli RCT’de PRP, HA ve PRP + HA kombinasyonunun 6 ayda ağrıyı benzer ölçüde azalttığı gösterildi.
1.4 Kombine Yaklaşımlar
PRP + HA veya steroid + HA sekansiyel protokoller, hem akut inflamasyon kontrolü hem uzun dönem viskoelastik destek sağlar.
Sistematik incelemeler hâlen heterojen; hasta bazlı karar önerilir.
2. Endikasyon Listesi
Endikasyon
Seçenek
Kanıt Düzeyi
Diz / Kalça OA (Kellgren I‑III)
HA ± PRP
Yüksek (RCT)
Enflamatuar monoartrit alevlenmesi
Kortikosteroid
Yüksek
Rotator kuff tendinopatisi
Kortikosteroid ± HA
Orta
Subakromiyal bursit
Kortikosteroid
Yüksek
Tenosinovit (De Quervain, trigger finger)
Kortikosteroid
Yüksek
Pes anserinus bursiti
Kortikosteroid
Orta
Kontrendikasyonlar: aktif sepsis, cilt enfeksiyonu, yakın dönem protez cerrahisi (< 3 ay), koagülopati (INR > 2,5), bilinmeyen kanser metastazı, bilinen anaflaksi.
3. Protokol Detayları
3.1 Hasta Değerlendirmesi
VAS/WOMAC/QuickDASH skorları alınır.
Ultrason veya floroskopi ile eklem anatomisi doğrulanır.
Antikoagülan ilaçlar için risk‑fayda analizi yapılır.
3.2 Steril Hazırlık
Cilt antisepsisi (%2 klorheksidin)
Steril eldiven, maske, tek kullanımlık örtü
USG prob kılıfı
3.3 İğne Girişi ve İlaç Dozu
Eklem
Giriş Noktası (USG)
İlaç / Doz
Diz
Süperolateral patellar recess
40 mg triamcinolon + 4 mL 1 % lidokain veya 2 mL HA
Omuz
Posterior glenohumeral
20 mg triamcinolon + HA 1 mL
Kalça
Anterior para‑femoral
40 mg metilprednizolon
3.4 Post‑Prosedür Bakım
15 dk mobilize etmeksizin gözlem
İlk 48 saat ağır egzersizden kaçınma
Buz uygulaması (20 dk × 3/gün)
Antimikrobiyal uyarı: Kızarıklık > 48 saat → değerlendirme
4. Faydalar
Hızlı Analjezi: Kortikosteroid inj. 24‑48 saat içinde VAS’ı ortalama 3‑4 puan düşürür.
Ortopedik Ayak İçi Destekleri: Varus diz için lateral wedge insole.
Sağlık Mevzuatı & Etik Notlar
İçerik, 29 Temmuz 2023 Sağlık Hizmetlerinde Tanıtım ve Bilgilendirme Yönetmeliği’ne uygundur; fiyat/indirim bilgisi içermez.
Hastalara kesin şifa garantisi verilmez; tedavi kararı, hekim muayenesi ve görüntüleme raporu ile kişiselleştirilir.
KVKK gereği hasta verileri gizlidir; fotoğraf/video paylaşımı yapılmaz.
Sık Sorulan Sorular
Soru
Ayrıntılı Yanıt (50‑120 kelime)
1. Eklem İçi Enjeksiyon nasıl çalışır?
İlaç, sinoviyal boşlukta doğrudan anti‑inflamatuar veya viskoelastik etki gösterir. Kortikosteroidler sitokinleri baskılayarak ağrı mediyatörlerini düşürür; HA eklem sıvısının kayganlığını artırır, PRP büyüme faktörleriyle doku onarımını uyarır. Böylece sürtünme azalır, kıkırdak mikrotravmaları iyileşir ve ağrı döngüsü kırılır.
2. İşlem sırasında ve sonrasında ağrı olur mu?
Lokal anestezik ve ince iğne sayesinde çoğu hasta yalnızca hafif basınç hisseder. İlk 24 saat “post‑enjeksiyon flare” adı verilen geçici ağrı artışı ortaya çıkabilir; buz ve parasetamol genellikle yeterlidir. Kalıcı şiddetli ağrı veya ateş gelişirse septik artrit ekarte edilmelidir.
3. Kortizon enjeksiyonları kıkırdağa zarar verir mi?
Tekrarlayan (yılda > 3) yüksek doz steroid enjeksiyonu kıkırdak hacminde azalma riskini artırabilir. Bu nedenle güncel kılavuzlar yılda üçten fazla aynı ekleme steroid yapılmamasını önerir; alternatif veya kombine tedaviler değerlendirilir.
4. Hiyaluronik asit enjeksiyonu herkes için uygun mu?
EUROVISCO 2023, hafif‑orta dereceli diz OA’da HA’yı önerir; ancak aktif synovit, gebelik ve ileri varus/valgus deformitelerde fayda sınırlı olabilir. Ayrıca tavuk proteini alerjisi olanlar bazı HA ürünlerine reaksiyon gösterebilir.
5. PRP enjeksiyonu ile HA arasındaki fark nedir?
PRP otolog olup büyüme faktörleriyle onarımı tetikler; HA viskoelastik özellik katar. 2024 RCT’ye göre her ikisi 6 ay ağrı azaltmada benzer; PRP daha biyolojik, HA daha mekanik destek sağlar. Kombinasyon protokolü sinerjik fayda gösterebilir.
6. Enjeksiyon sonrası egzersiz yapabilir miyim?
İlk 48 saat ağır yüklenmeden kaçının; 3. günden itibaren germe ve izometrik egzersizlere başlanabilir. Hekim veya fizyoterapist, eklem tipine uygun program belirler.
7. Enfeksiyon riskini nasıl azaltabilirim?
İşlemden sonra bandaj bölgesini 24 saat kuru tutmak, havuza‑denize girmemek, ilk 3 gün ateş/şiddetli ağrı oluşursa derhal başvurmak enfeksiyon riskini minimize eder. Enjeksiyon ve olası protez cerrahisi arasında ≥ 3 ay bırakmak da enfeksiyon oranını düşürür.
Kan şekeri enjeksiyon sonrası 24‑48 saat yükselme eğilimindedir. Endokrinoloji ile koordineli doz ayarlaması ve sık glukoz takibi yapılırsa enjeksiyon uygulanabilir. HA, diyabetik hastalarda steroid alternatifi olarak düşünülebilir.
9. İşlemin etkisi ne kadar sürer?
Steroid için ortalama 4‑6 hafta, HA için 4‑9 ay, PRP için 6‑12 ay rapor edilmiştir. Etki süresi kıkırdak evresi, kilo ve yaşam tarzına göre değişir. Gerekli aralıklarla tekrarlanabilir.
Kaynak:
OARSI 2024 Guidelines – IA Therapies – oarsi.org
Arthritis Foundation – HA Injections – arthritis.org arthritis.org
0(312) 335 48 38