Rahim ağzı kanseri, tarama‑aşılama stratejileriyle bütünüyle önlenebilen az sayıdaki kanserden biridir. Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) 2021 kılavuzu, yüksek riskli HPV testini 30‑65 yaş kadınlarda 5 yılda bir birincil tarama olarak önermektedir. Türkiye Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü’nün ulusal programında ise 30‑65 yaş arası her 5 yılda bir HPV‑DNA testi ücretsiz sunulmaktadır. Smear Testi ve Takibi – yani sitoloji (Pap smear) +/– HPV tarama kombinasyonu – hücresel düzensizlikleri kansere dönüşmeden yakalamak için en etkili silahtır. Yeni Vizyon Tıp Merkezi, CDC‑SPR 2024 ve WHO protokollerine uyumlu, tarama hizmeti verir .
| Yaş Grubu | Önerilen Tarama | Kanıt | Türkiye Programı |
|---|---|---|---|
| < 21 yaş | Tarama yok | Transient HPV temizlenir | – |
| 21‑29 yaş | 3 yılda bir Pap smear | USPSTF (2018) | Özel merkezlerde isteğe bağlı |
| 30‑65 yaş | 5 yılda bir HPV test veya 3 yılda bir Pap ya da 5 yılda bir ko‑test | WHO 2021, CDC SPR 2024 | 5 yılda bir HPV‑DNA |
| > 65 yaş | Son 10 yılda aralıksız normal sonuç varsa tarama sonlandırılabilir | USPSTF 2024 | Aynı |
İstisnalar:
| Adım | Ayrıntı | Süre |
|---|---|---|
| Hazırlık | Son 48 saat: cinsel ilişki, vajinal duş, tampon yok; ideal gün adet bitiminden sonraki 1‑2 gün. | – |
| Spekulum Yerleşimi | Steril spekulum 37 °C ısıtılmış; lubrikant serviks temasını etkilemeyecek miktarda. | 30 sn |
| Örnek Alma | Küçük spatula: ektoserviks, Sitobrush®: endoserviks; Liquid‑Based sitoloji kabına x10 çalkalama. | 10 sn |
| HPV Numunesi | Aynı fırça ikinci kez sıvı ortama; ayrı kit gerekmez. | 5 sn |
| Son Kontrol | Hafif spotting normal; ped önerisi, cinsel aktivite kısıtlaması gerekmez. | 1 dk |
Toplam işlem ≈ 5 dk, ağrı puanı 10 üzerinden median 2.1 (StatPearls 2025).
| Bulgular | İzlem |
|---|---|
| HPV16/18 (+) & LSIL/ASC‑US | Kolposkopi ≤ 6 hafta |
| HPV(+) & NILM (triage) | 12 ayda tekrar HPV test; persistans ise kolposkopi |
| HSIL | Hemen LEEP/konizasyon veya tanısal kolposkopi |
| Yanlış Negatif Şüphesi | 6 ayda tekrar ko‑test |
Kolposkopi biopsilerinde CIN2+ doğrulanırsa, hastanın yaşı‑doğurganlığına göre LEEP, soğuk konizasyon veya ablasyon seçenekleri tartışılır.
| Risk | İnsidans | Yönetim |
|---|---|---|
| Yanlış negatif | %5‑10 | Düzenli tarama aralığı sürdürmek riski azaltır |
| Yanlış pozitif → anksiyete | %3‑5 | Bilinçlendirme, gerekli olmayan LEEP’den kaçınma |
| Hafif kanama | %10 | 24 saat ped kullanımı, tampon yok |
| Enfeksiyon | < %0,5 | Steril tekniğe uyum |
USPSTF, taramanın net faydasını “yüksek kesinlik”le orta düzey zararı “orta” bulur.
| Kılavuz | Yayın | Önemli Nokta |
|---|---|---|
| WHO 2021 World Health Organization (WHO)World Health Organization (WHO) | HPV birincil tarama; 30‑49 yaş 5 yılda 1 | |
| CDC SPR 2024 Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü | ABD’de tarama günü kısıtı yok; self‑collection pilot öneri | |
| USPSTF 2024 Taslak ABD Önleyici Hizmetler Görev Gücü | 30‑65 yaş HPV 5 yıl » Pap 3 yıl; self‑hpv dâhil | |
| Türkiye Ulusal Programı 2023 Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü | 30‑65 yaş HPV 5 yıl; sonuçlar e‑nabız’da erişilebilir |
Bu içerik;
1. Smear testi ile HPV testi arasındaki fark nedir?
Smear (Pap) sitoloji, mikroskopta hücresel değişiklik arar; HPV testi ise rahim ağzındaki yüksek riskli HPV DNA’sını PCR ile tespit eder. HPV enfeksiyonu çoğu kez Pap değişikliğinden önce saptanır; bu yüzden 30 yaştan sonra birincil tarama olarak önerilir. Ko‑test, hem virüsü hem hücre değişimini değerlendirerek duyarlılığı artırır.
2. Adetliyken smear yaptırabilir miyim?
Menstrüel kan, sitoloji slaytını kapatıp sonucu “yalnızca eritrosit” yapabilir. Minimal lekelenme dışında aktif kanamanız varsa test ertelenmelidir. HPV testinde kan interferansı daha az olsa da, örnek kalitesini düşürebilir.
3. HPV pozitif ama Pap normal çıktı, kanser miyim?
Değilsiniz. HPV pozitifliği kanser değil, risk belirtecidir. 12 ay sonra test tekrarı veya genotip 16/18 varsa doğrudan kolposkopi yeterlidir. Çoğu kadın bir yıl içinde virüsü bağışıklıkla temizler.
4. Kolposkopi ağrılı mıdır?
Kolposkopi, büyüteçli bir mikroskobik incelemedir; smear gibi spekulum yerleştirilir. Biyopsi sırasında hafif kramplar hissedilebilir, işlem süresi ≈ 10 dk’dır. Aynı gün toparlanılır; aşırı kanama beklenmez.
5. Gebelikte smear yapılabilir mi?
Evet. Pap smear gebelikte güvenlidir ve aktual servisit, displazi tespitine olanak tanır. Ancak endoservikal fırça yerine pamuk uçlu aplikatör tercih edilir; kolposkopi gerekirse defer edilebilir.
6. Smear sonucu “ASC‑US” ne demek?
“Atipik skuamöz hücreler – önemi belirsiz”. Çoğu enfeksiyon veya inflamasyona bağlı geçicidir. 30‑65 yaşta HPV triaj negatifse rutin taramaya dönülür; pozitifse kolposkopi gerekir.
7. Smear yaptırdıktan sonra cinsel ilişki için beklemeli miyim?
Genelde işlem sonrası cinsel ilişki kısıtlaması yoktur. Ancak biyopsi yapılmışsa 48 saat kadar ilişki, tampon ve havuzdan kaçınmak enfeksiyon riskini azaltır.
8. Test öncesi vajinal yıkama neden sakıncalı?
Douching, servikal mukusu ve anormal hücre kümelerini mekanik olarak uzaklaştırarak yalancı negatif sonuç riskini artırır; ayrıca vajinal flora dengesini bozup enfeksiyon riskini yükseltir.
9. HPV aşısı oldum; yine de tarama yaptırmalı mıyım?
Evet. Aşı, en yüksek riskli tipler 16/18 (+9‑valan aşıda 31/33/45/52/58) karşı korur; ancak taramada hedeflenen 14 yüksek risk tipin tamamını kapsamaz. Aşılansanız da ulusal tarama takvimine uymalısınız.
USPSTF Draft Recommendation 2024 – uspreventiveservicestaskforce.org ABD Önleyici Hizmetler Görev Gücü
WHO Cervical Cancer Screening Guideline 2021 – who.int World Health Organization (WHO)
CDC Selected Practice Recommendations 2024 – cdc.gov Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü
0(312) 335 48 38